Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay’ın Başkanlığı’ndaki “Anzac Battlefield: A Gallipoli Landscape of War and Memory” adlı çalışma Cambridge Üniversitesi Yayınevi tarafından yayınlandı. Çalışmada ÇOMÜ Tarih Bölümü Öğretim Üyelerinden Eskiçağ tarihi ve arkeolojisi alanında uzman Doç. Dr. Reyhan Körpe ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ve Çanakkale Savaşları alanında uzman Doç. Dr. Muhammet Erat da yer aldı. 2010 yılında başlanan ve 2015 yılında tamamlanan “Arıburnu (Anzak) Savaş Alanı Üzerinde Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın Ortak Tarihsel ve Arkeolojik Araştırması Projesine”, 3 ülkeden 14 bilim adamı katıldı.

Projenin Başkanlığını 5 yıl boyunca yürüten Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, projeyle, bölgenin 3 boyutlu haritalandırmasını yaptıklarını, bölgenin savaş dönemindeki durumu ortaya koyduklarını belirtti.  Atabay, 5 yıl süren projeye 15 Ekim 2010 tarihinde başladıklarını, çalışmanın Lozan Antlaşması'nca belirlenen 408 hektarlık bir sahayı kapsadığını bildirdi. Proje kapsamında üç ülke bilim adamları saha çalışması sırasında sürekli olarak birbirleriyle işbirliği içerisinde bulunarak, hem bu saha içerisinde yüzyıl yıl önce meydana gelen olayları tartıştılar, hem de arazide yaptıkları çalışmalarda yüzeyde o günlerin geçmişini tespit ettiler.

Tarihin Seyrini Değiştiren Kitap!

Proje Başkanı Dr. Mithat Atabay, tarihsel önemi olan bu savaş alanında yapılan arkeolojik araştırmadan elde edilecek bilgilerle, Çanakkale Savaşları hakkındaki bilgilerin çok farklı ve bilinenlerin dışında yeni bulgular, veriler ve bunların ışığında yorumlamalarla genişlediğini ve saha çalışmasının ardından araştırma sonuçlarının önce uluslararası bir dergide makale olarak bilim dünyasına tanıtıldığını belirtti. Saha çalışması tamamlandıktan sonra yeni elde edilen bulgular, haritalar, arşiv belgeleri, hava fotoğrafları, üretilen yeni harita ve krokiler ile tarihsel bilgiler değerlendirilerek İngilizce “Anzac Battlefield: A Gallipoli Landscape of War and Memory” adıyla bilimsel bir kitap haline getirildi. Kitap dünyanın en saygın yayınevlerinden Cambridge University Press tarafından İngilizce olarak 2016 yılında yayınlandı. Ayrıca elde edilen veriler Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda hükümetlerine sunuldu.

Dünyanın Gözü Bu Kitapta!

Yakın dönem savaş alanları arkeolojisi alanında dünyada ilk olan çalışma, bilim çevrelerinde büyük bir heyecanla karşılandı. Daha çalışma devam ederken Amerika ve Avrupa’da yayınlanan aktüel arkeoloji ve bilimsel dergilerde çalışma hakkında tanıtım makaleleri, yazılar ve haberler yayınlanmıştı.  Dr. Atabay, bilim dünyası tarafından sonuçları merakla beklenen çalışmada görev yapan bilim adamlarının sadece tarihçiler olmadığını, arkeoloji, jeofizikçi, aynı zamanda askeri uzman ve çeşitli haritalandırılma konusunda görev yapan bilim adamları olduğunu bildirdi. İntel disiplinel bir çalışmayı içeren araştırmanın sonunda ortaya çıkan ayrıntılar neticesinde Çanakkale Savaşları’nın Arıburnu bölgesinde savaşı ve yaşananları tekrar yazıldıklarını belirtti. Dr. Atabay’ın kitapla ilgili açıklamaları şöyle;

 Bu Çalışma Bir Vefa Borcudur!

“Çalışmaya başladığımızda Çanakkale Savaşları’nın üzerinden 95 yıl geçmişti, bitirdiğimizde 100 yıl olmuştu. Modern topoğrafya haritaları ile 1915 yılı ve hemen sonrasında çizilmiş olan haritaları kullanarak, o zamanki durum ile bugünkü durumu karşılaştırdık. Çok sayıda fotoğraf ve yeni kroki ile haritalar ürettik. Adeta karış karış savaş alanının fotoğraflarını çektik. Toplanan veriler, haritalar, planlar, saha notları, fotoğraflar ve çizimler coğrafi bilgilendirme sistemine dâhil edildi ve sonra da değerlendirildi. Sonra da Türk, Avustralya, Yeni Zelanda ve İngiltere Arşivlerindeki belgelerle karşılaştırmalar yapıldı. Tüm bilgiler kitap haline getirildi. Bu çalışmamız devam ederken “Anzac Battlefield: A Gallipoli Landscape of War and Memory” isimli çalışmayı Cambridge Üniversitesi Yayınları yayınlamaktan gurur duyacaklarını belirttiler. Bu yorucu ama zevkli çalışma atalarımıza bir vefa borcu olarak dünyanın en saygın yayınevlerinden biri olan Cambridge Üniversity Press’te yayınlanması benim ve tüm birlikte çalıştığımız ekip arkadaşlarımın tüm yorgunluğuna değdi.

Bu eser aynı zamanda yüzyıl önce Gelibolu’da birbirlerine karşı savaşmış olan üç ulusun atalarının savaştığı topraklarda, yüz yıl sonra bilimsel işbirliğinin bir nişanesi oldu.”

Haber: Gökçe Güzel